Czym jest zrównoważony rozwój?

Zrównoważony rozwój jest zbiorem celów, które pomaga porządkować świat, tak by przyszłe pokolenia mogły z niego korzystać tak samo, jak my.

Żyjemy szybko, bezrefleksyjnie, chcemy nadążyć za zmieniającym się światem. W tym pędzie często zapominamy o tym, by zabezpieczyć przyszłość nie tylko swoją, ale też ludzi, goszczących na planecie Ziemia za 50 czy 100 lat. 

Co to jest zrównoważony rozwój?

Geneza samego pojęcia zrównoważonego rozwoju (ang. Sustainable Development Goals – SDGs) wywodzi się z leśnictwa. Ogólnie rzecz ujmując, wycinka drzew w lesie miała odbywać się w taki sposób, by zdolność lasu do przetrwania była niezakłócona, a rośliny ciągle miały dogodne warunki do wzrostu. Z czasem to pojęcie zaczęło pojawiać się w tematyce ekologicznej, a następnie zagościło także w obszarze polityki. Obecnie jest wyznacznikiem troski o godne życie ludzi i środowiska.

Głównym założeniem zrównoważonego rozwoju jest to, że obecne pokolenie korzystające z dobrodziejstw planety, nie odbiera tej możliwości przyszłym pokoleniom. To, co jest nam dane, powinno też starczyć na przyszłe lata, więc powinniśmy nauczyć się racjonalnie dysponować wszelkimi dobrami czerpanymi ze środowiska. Tutaj warto wspomnieć o dwóch kluczowych terminach ułatwiających zrozumienie całą tę koncepcję: pojęcie potrzeby oraz pojęcie ograniczenia.

• Potrzeba, czyli zbiór wszystkich czynników niezbędnych do przeżycia wśród osób ubogich. Do realizacji zrównoważonego rozwoju wszystkie te potrzeby muszą zostać priorytetowo zaspokojone. To one wyznaczają podejmowane działania przybliżające do realizacji celów zrównoważonego rozwoju.
• Ograniczenia, czyli zasoby środowiskowe są wyczerpywalne i należy racjonalnie z nich korzystać, czyli w taki sposób, by zostało jeszcze coś dla przyszłych pokoleń. W tym wypadku technologia i organizacja społeczna odgrywają kluczową rolę. Jednak muszą działać w zgodzie, bez narzucania swoich racji.

Wyróżniono trzy główne obszary, które bezpośrednio mają wpływ na realizację zrównoważonego rozwoju, są to: gospodarka, społeczeństwo i ochrona środowiska. Wszelkie zmiany w nich zachodzące nie mogą mieć destrukcyjnego wpływu na siebie nawzajem. Mają się uzupełniać, a żadna nie może dominować, tylko w taki sposób osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju będzie możliwe.

Dlaczego powstały cele zrównoważonego rozwoju?

Każdy, kto zapoznaje się z zadaniami zrównoważonego rozwoju może mieć wrażenie, że idea ta jest stworzona na wyrost. Albo co gorsza, są ludzie, którzy twierdzą, że ich ten problem nie dotyczy. Jednak istnieją kraje, w których społeczności muszą zmagać się z ciągłym ubóstwem czy katastrofami klimatycznymi (np. pożary, susza, powodzie czy trzęsienia ziemi).

Zadaniami państw ONZ w ramach tego paktu jest zmierzenie się z następującymi problemami:

• 783 milionów ludzi na świecie żyje za mniej niż 1,90 USD dziennie. 
• Blisko 10% spośród pracujących utrzymuje siebie i swoją rodzinę za mniej niż 1,90 USD dziennie na osobę.
• Co czwarte dziecko poniżej piątego roku życia nie osiąga wzrostu odpowiedniego dla swojego wieku.
• Z pomocy socjalnej mogło skorzystać tylko 45% ludności świata.
• Katastrofy klimatyczne: trzęsienia ziemi, powodzie czy pożary mają wpływ na pogarszanie się sytuacji gospodarczej i realizację celów zrównoważonego rozwoju.
• Konflikty zbrojne wzmagają ubóstwo.

To są niezaprzeczalne fakty, a zarazem problemy, z którymi należy się uporać w pierwszej kolejności. Chcąc, by przyszłe pokolenia miały dobre życie, musimy stworzyć warunki do godnego funkcjonowania społeczeństwu żyjącemu teraz. W przeciwnym razie cały podjęty trud pójdzie na marne. Jest to bardzo ważny temat, który ma za zadanie wsparcie społeczeństwa. Jednak, aby zrozumieć istotę problemu, trzeba wykazać się odrobiną dobrej woli, empatii i współczucia. Każdy zdaje sobie sprawę z tego, że ciężko jest wyobrazić sobie krzywdę ludzi żyjących na innym kontynencie. Dlatego wpieramy się konkretnymi liczbami i faktami, by wybrzmiały dosadnie powody, dla których powstały cele zrównoważonego rozwoju.

Informacje o zrównoważonym rozwoju

Aż 193 państwa należące do Organizacji Narodów Zjednoczonych porozumiało się w sprawie podejmowanych działań w ramach projektu: „Przekształcenie naszego świata: Agenda na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju – 2030”. Wyznaczono 17 celów i aż 169 zadań. Takim głównym i nadrzędnym celem jest walka z ubóstwem, nie tylko rozumianym jako brak środków do życia. Ubóstwo może przyjmować również następujące formy: głód, niedożywienie, brak dostępu do edukacji czy podstawowych usług, a także dyskryminacja oraz wykluczenie społeczne.

Realizacja poniższych celów pozwoli poprawić jakość życia wielu ludziom:

1. Koniec z ubóstwem
2. Zero głodu
3. Dobre zdrowie i jakość życia
4. Dobra jakość edukacji
5. Równość płci
6. Czysta woda i warunki sanitarne
7. Czysta i dostępna energia
8. Wzrost gospodarczy i godna praca
9. Innowacyjność, przemysł, infrastruktura
10. Mniej nierówności
11. Zrównoważone miasta i nierówności
12. Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja
13. Działania w dziedzinie klimatu
14. Życie pod wodą
15. Życie na lądzie
16. Pokój, sprawiedliwość i silne instytucje
17. Partnerstwo na rzecz celów

Cele jasno wskazują na poruszane wcześniej obszary tematyczne (gospodarka, społeczeństwo i ochrona środowiska). W większości, wszystko toczy się wokół ludzi, czyli ich zdolności do przetrwania, rozwijania się w zgodzie ze środowiskiem naturalnym. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat zrównoważonego rozwoju, odwiedź tę stronę. Każdy kraj należący do ONZ może przyjąć własną strategię realizacji celów zrównoważonego rozwoju, dostosowaną do aktualnych potrzeb, możliwości i środków w regionie. Nie da się stworzyć dla wszystkich krajów takich samych zasad, ponieważ każdy ma inne predyspozycje i zasoby. Ważne, że zmiany będą wprowadzane.

Zrównoważony rozwój w Polsce

Włodarze polscy podjęli decyzję o nadaniu zrównoważonemu rozwojowi charakteru konstytucyjnego, a artykuł 5 Konstytucji RP jasno na to wskazuje: „Rzeczpospolita Polska (…) zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą Zrównoważonego Rozwoju”. Następstwem takiego działania było powstanie „Strategii zrównoważonego rozwoju Polski do 2025 roku.” W związku z tym, że każdy kraj może według własnych ustaleń realizować założenia wprowadzone przez ONZ, Polska ustaliła cele i zadania obowiązujące tylko na terenie naszego kraju. 

Nadrzędnym punktem strategii jest utrzymanie wzrostu gospodarczego na poziomie 5%. Efektem wszystkich działań, powinno być czterokrotne zwiększenie korzystania z surowców, paliw czy zasobów przyrody.

Podczas realizacji strategii należy brać pod uwagę potrzeby obywateli, takie jak:

• Potrzeba bezpieczeństwa terytorialnego i ekologicznego kraju
• Potrzeba utrzymania suwerenności Państwa
• Potrzeba zabezpieczenia zdrowotnego i socjalnego każdego obywatela
• Potrzeba przestrzegania praw i obowiązków wynikających z Konstytucji
• Potrzeba poszanowania i przestrzegania istniejącego porządku prawnego

Polska wprowadziła szereg zmian, które sprzyjają ochronie środowiska i poprawie klimatu. Znacząco obniżyliśmy emisję gazów cieplarnianych (o 35%), a do 2027 roku zostanie wybudowane aż 60 oczyszczalni ścieków. Wskaźnik konsumpcji podniósł się, ale co ciekawe, ilość produkowanych odpadów na mieszkańca nie zmieniła się znacząco. Polacy, dzięki licznym dofinansowaniom, coraz chętniej korzystają z odnawialnych źródeł energii, np. instalują fotowoltaikę czy pompy ciepła. To dobre rozwiązanie spełniające pomagające spełnić założenia zrównoważonego rozwoju. 

Realizacja celów zrównoważonego rozwoju

W lipcu 2022 roku ONZ opublikował coroczny raport podsumowujący prace na rzecz realizacji wyznaczonych celów zrównoważonego rozwoju. Niestety ostatnie światowe wydarzenia sprawiają, że przyjęte cele są mniej osiągalne. Jak podaje raport ONZ pandemia, kryzys klimatyczny oraz wojna na Ukrainie znacząco oddaliły nas od spełnienia założeń zrównoważonego rozwoju. Wszystkie te wydarzenia sprawiły, że cofnęliśmy się o 4 lata, jeśli chodzi o walkę z ubóstwem. Wiele dzieci, nie ma swobodnego dostępu do edukacji, wśród dorosłych zaczął pojawiać się problem bezrobocia, a ograniczony dostęp do lekarza jest powszechniejszy. Czeka nas sporo pracy, żeby powrócić do stanu przed pandemią, jednak warto podjąć próbę.

Realizacja celów zrównoważonego rozwoju nie jest taka łatwa, jak mogłaby się wydawać. To nie jest tylko zbiór zasad, który żyje swoim życiem. Jest to wizja zmiany, która realnie pomaga ludności. Jak się okazało, ta idea jest niezwykle czuła i wrażliwa na bieżące wydarzenia i łatwo jest zaprzepaścić wszelkie podjęte działania. Warto też pamiętać o tym, że nawet gdy tematyka związana z zrównoważonym rozwojem nie dotyka bezpośrednio nas i naszego lokalnego środowiska, to nie znaczy, że możemy zapomnieć o mieszkańcach Ziemi, którzy cierpią ze względu na głód czy brak dostępu do lekarza lub edukacji.